Wie is Godfried?

De bieren van Brouwerij De Kluys zijn vernoemd naar de Middeleeuwse graaf Godfried Met Den Baard. Waarom verdient deze relatief onbekende landgraaf en latere hertog het om te pronken op de etiketten van ons bier? Wat gebeurde er in de tijd van Godfried? En wat is de connectie met het ontstaan van De Kluys? Hier volgt het verhaal van onze Brabantse held Godfried!

De Langelse Kluys

De brouwerij van De Kluys bevindt zich in het plaatsje Neerlangel, nabij Ravenstein in Noord-Brabant. Midden in Neerlangel, vlak naast de Sint-Jan de Doperkerk, bevindt zich de voormalige kluizenaarswoning "De Kluis" die tot eind vorige eeuw in bezit was van franciscaner en kapucijner monniken. Dankzij de woning boden zij 10 jaar lang onderdak aan broeder Johannes Baptist die hier was om de kerk te restaureren. Nadat de monniken al jaren verdwenen waren, zijn in dit gebouwtje de eerste brouwsels gemaakt en de eerste stappen gezet tot de oprichting van Brouwerij De Kluys. Hiermee is de naamgeving van de brouwerij natuurlijk meteen duidelijk. 

  

Vlak naast de brouwerij, staat dus de Sint-Jan de Doperkerk, ook wel de Kleine Sint-Jan wordt genoemd. De kerk beschikt over een Romaanse kerktoren uit de elfde eeuw, de oudste van Noord-Brabant. Onze interesse in de geschiedenis van Neerlangel leert ons dus dat onze brouwerij gevestigd is in een dorp dat al ruim 10 eeuwen op de landkaart te vinden is, lang voor de stichting van het nabij gelegen stadje Ravenstein. Voor die tijd heette het dorp Langel en bestond het naast het huidige Neerlangel uit het hele gebied tot en met Overlangel, inclusief het gebied wat nu Ravenstein heet. Na de stichting van het kasteel van Ravenstein is het langgerekte dorp Langel dus in feite in tweeën gesplitst, waarbij de kerk zich dus aan de stroomafwaartse kant van de Maas bevond, in Neerlangel. 

 

Godfried Met Den Baard

Nu is duidelijk  dat Langel een geschiedenis kent die terug gaat tot het begin van de hoge middeleeuwen, de periode van 1000 tot circa 1250 na Christus. In deze periode is het Hertogdom Brabant ontstaan door de machtsovername van de graven van Leuven. Voor die tijd was het gebied Langel onderdeel van Hertogdom Neder-Lotharingen dat reeds werd geregeerd door de graven van Leuven. Het is dus zeer waarschijnlijk dat Langel is gesticht tijdens de heerschappij van één van deze drie generaties hertogen die allemaal de naam Godfried (van Leuven) droegen. We hebben hier grondig onderzoek naar gedaan en de resultaten hiervan zijn onder andere tijdens de presentatie van ons eerste commerciële bier (Kluyskraker #1 op 25 november 2017) uitgebreid toegelicht. 

  

We hebben dus aanwijzingen dat de Sint-Janskerk rond het einde van de elfde eeuw is gebouwd en dat in het eerste decennium van de 12e eeuw het dorp hier omheen is ontstaan. De toenmalige hertog van Neder-Lotharingen was de roemruchte Godfried I van Leuven, ook wel Godfried Met Den Baard genoemd. Zijn lange baard droeg hij volgens de legenden omdat hij zijn vader had beloofd dat hij zijn baard niet zou scheren totdat hij de gebieden Brabant én Lotharingen in bezit had. Op dat moment was hij tweede in troonopvolging en had zijn vader Hendrik I van Leuven nog een bescheiden positie als landgraaf van Brabant waarbij hij onderdanig was aan de wereldberoemde hertog van Neder-Lotharingen Godfried van Bouillon. Echter, enige jaren later kreeg Godfried I van Leuven het voor elkaar om de eerste hertog te worden van het Brabantse Huis van Leuven door zijn steun aan de nieuwe keizer Hendrik V, die zijn eigen vader van de keizers-troon stootte. Nadat hij met Pinksteren in het jaar 1106 zijn doel bereikt had en naast landgraaf van Brabant ook markgraaf van Antwerpen én de hertog van heel Neder-Lotharingen was geworden, was zijn bijnaam al beroemd en berucht en heeft hij zijn lange baard en karakteristieke bijnaam maar gehouden.  

 

Na 22 jaar regeren als hertog van Neder-Lotharingen en landgraaf van Brabant werd hij echter vanwege een conflict met de nieuwe keizer afgezet als hertog, Godfried Met Den Baard steunde namelijk openlijk de keizerkandidaat die uiteindelijk verkiezing verloor. Hierna nam het Huis van Limburg het stokje weer over. Godfried was echter vastberaden om het landgraafschap Brabant, maar ook de hertogstitel te behouden en bleef deze titel ook eigenwijs als hij was, dragen tot zijn overlijden in 1139 in de Abdij van Affligem, waar hij ook ligt begraven. Door de vastberadenheid van Godfried kon drie generaties later het Hertogdom Brabant ontstaan en daarmee is Godfried Met Den Baard de enige echte grondlegger van het Hertogdom Brabant. Het hertogdom groeide onder leiding van zijn nakomelingen uit tot een van de machtigste gebieden in Europa en het hart van De Nederlanden.    

 

Hertogdom Brabant

Na de dood van landgraaf Godfried I "Met Den Baard" braken de Grimbergse oorlogen uit, welke onder leiding van zijn zoon Godfried II "De Jonge" werden uitgevochten. Godfried II ging ook de strijd aan met het Huis Limburg en verdiende met zijn overwinning in de veldslagen het alleenrecht op de hertogstitel van Neder-Lotharingen terug. Het Huis van Leuven had hiermee het landgraafschap van Brabant, markgraafschap Antwerpen én de hertogstitel weer in bezit. Helaas stierf hertog Godfried II De Jonge, na jaren van oorlogvoering om de macht, veel te vroeg aan leverfalen.

 

Zijn zoon Godfried III "De Moedige" erfde vervolgens het landgraafschap en de hertogstitel van Neder-Lotharingen terwijl hij nog een peuter was. Als "Hertog in de wieg" kreeg hij meteen de leiding over het leger tijdens de slepende de Grimbergse Oorlogen. Tijdens de slag bij Ransbeek toen Godfried nog maar 2 of 3 jaar oud was, was Godfried in zijn wieg aanwezig op het slagveld. Volgens de legende werd zijn wieg daar aan een tak van een eik gehangen tijdens het gevecht dat drie dagen duurde. De peuter Godfried "Hertog in de wieg" had uiteindelijk een belangrijk aandeel in de overwinning door enkele keren per dag rechtop te gaan staan in zijn wieg en ervoor te zorgen dat zijn straal met kracht over de rand vloog. Om de overwinning in de slag bij Ransbeek te vieren is Godfried III "De Moedige" vervolgens vereeuwigd in de nieuwe hoofdstad Brussel als 'Manneke Pis'.

 

Op latere leeftijd werden de Grimbergse Oorlogen definitief gewonnen en werd het gebied Brabant uitgebreid met de gebieden rondom Grimbergen, Mechelen en Breda en sloot hij vrede met het Huis van Limburg door te trouwen met Margaretha van Limburg (jawel, de kleindochter van de eerdere hertog die werd afgezet ten voordele van Godfried's opa: Godfried met den Baard). Daarna ging hij verder op de weg die zijn grootvader had ingezet om de nieuw verkregen noordelijke gebieden (lees: Noord-Brabant) verder te ontwikkelen en verleende hij bijvoorbeeld stadsrechten aan de nieuwe noordelijke hoofdstad 's Hertogenbosch. Ook ging hij op kruistocht naar Jeruzalem en door zijn overwinning op de sultan in het Midden-Oosten besloot de keizer om Godfried's oudste zoon Hendrik (de toekomstige landgraaf van Brabant) tot hertog van Brabant te verheven. Hendrik I van Leuven werd hiermee in plaats van landgraaf, de allereerste hertog van Brabant! Zo ontstond dus in het jaar 1183 het Hertogdom Brabant, wat uiteindelijk vier eeuwen lang het hart van De Nederlanden is geweest.

 

 

Godfried-bieren

Vijf generaties na de laatste Godfried die de weg vrijmaakte voor de eerste hertog Hendrik van Brabant besteeg de roemruchte Jan van Brabant (Hertog Jan, Gambrinus) de troon en won een aantal cruciale veldslagen tegen o.a. de Gelderlanders waardoor hij Hertogdom Limburg kon annexeren. Vooral deze overwinning werd uitgebreid gevierd en zittend op een stapel biervaten sprak hij zijn troepen toe waardoor hij bekend kwam te staan als "de koning van het bier".

 

Dat laatste is natuurlijk een leuk verhaal, maar als brouwers uit Langel is het verhaal van de Godfried's voor ons vele malen relevanter, want zonder landgraaf en hertog Godfried (Met Den Baard) en zijn gelijknamige zoon en kleinzoon was er helemaal geen Noord-Brabant, geen Grote Sint-Jan, geen Kleine Sint-Jan, geen Neerlangel, geen "Kluys" en dus ook zeker geen Brouwerij De Kluys. Vandaar dat we onze bieren hebben vernoemd naar de enige echte aartsvader van het machtige Hertogdom Brabant: Godfried Met Den Baard!